Niekiedy bank odmawia udzielenia kredytu pomimo braku negatywnych wpisów w raporcie BIK. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być kilka. W naszym artykule postaramy się omówić te, które występują najczęściej.
Czysty BIK – czym jest? Jak rozumieć to pojęcie?
O tym, czym jest BIK, pisaliśmy szczegółowo już wcześniej (zainteresowanych odsyłamy do tekstu BIK – co to jest i jak działa), tu przypomnimy jedynie, że pod nazwą tą kryje się baza, gromadząca informacje o wszystkich kredytach i pożyczkach, spłacanych obecnie i spłaconych w przeszłości przez klientów banków. Dane te są przechowywane, przetwarzane (na ich podstawie powstaje np. ocena punktowa BIK) i udostępniane zainteresowanym instytucjom finansowym. Co istotne, BIK gromadzi też dane o wnioskach kredytowych, złożonych w bankach i SKOK-ach.
Czysty BIK rozumiany jest więc najczęściej jako brak negatywnych informacji w raporcie otrzymanym przez analityków rozpatrujących nasz wniosek o kredyt. Niekiedy jednak sformułowanie to może oznaczać również całkowity brak informacji, czyli sytuację, w której w raporcie BIK nie widnieją żadne dane (zdarza się to najczęściej wówczas, gdy dana osoba nie zaciągała w przeszłości kredytów).
Czysty BIK – odmowa kredytu z powodu braku historii
Niestety, brak historii BIK traktowany jest przez bankowców jako czynnik negatywnie rzutujący na wiarygodność osoby starającej się o kredyt lub pożyczkę. Powody tego są co najmniej dwa:
- Brak możliwości oceny tak zwanej moralności płatniczej, czyli podejścia klienta do regulowania płatności. Mówiąc obrazowo: jeżeli ktoś, kto stara się o kredyt, zaciągała wcześniej inne zobowiązania i terminowo je spłacała, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że podobnie będzie w przyszłości. Jej wiarygodność automatycznie więc rośnie. W przypadku klienta z całkowicie czystym BIK-iem nie można tego ocenić; jest to postrzegane jako czynnik zwiększający ryzyko i może skutkować odmową udzielenia kredytu.
- Niektóre dane BIK można usunąć. Całkowity brak historii może być dla bankowców sygnałem, że klient uciekł się do takiego rozwiązania by ukryć niekorzystne dla siebie fakty. Co oczywiste, jest to traktowane jako czynnik negatywnie rzutujący na jego wiarygodność.
Zaznaczmy, że banki stosują zróżnicowane podejście do sytuacji, gdy klient ma całkowicie czysty BIK (w rozumieniu braku historii kredytowej) – niektóre całkowicie odmawiają udzielenia kredytu, inne mogą ograniczyć jego kwotę lub poprosić o dodatkowe zabezpieczenie zobowiązania (np. o poręczenie).
Niekiedy klient, który nie zaciągał wcześniej pożyczek, może też otrzymać finansowanie na standardowych warunkach (np. ze względu na posiadane w danej instytucji konto osobiste z regularnymi wpływami).
Czysty BIK – odmowa kredytu przy pozytywnej historii
Niekiedy osoba, która stara się o kredytowanie, spotyka się z odmową nawet wtedy, gdy posiada już historię kredytową. Jeżeli nie widać w niej większych „potknięć” w historii spłat, należy szukać przyczyn takiego stanu rzeczy gdzie indziej. Co warto sprawdzić?
Czy w innych bazach danych nie widać nieprawidłowości w spłatach zobowiązań?
Instytucje finansowe sprawdzają również (niekiedy) inne niż BIK raporty, np. BIG, ERIF czy KRD. Mogą być w nich widoczne niespłacone zobowiązania z firmy innej niż bank (dotyczy to np. otrzymanych we wczesnej młodości mandatów za jazdę bez biletu czy nieuregulowanych faktur za telefon sprzed kilku lat). Negatywna weryfikacja danych z tych baz bywa powodem odmowy udzielenia kredytu.
Czy aktualnie spłacane zobowiązanie nie jest przeterminowane?
BIK za „sytuację normalną” uznają niewielkie opóźnienia w spłacie zobowiązań (do 30 dni).
Bankowcy mają jednak bardziej rygorystyczne podejście do tych opóźnień, które występują w aktualnie posiadanych przez klienta produktach finansowych – niekiedy nawet jeden dzień przeterminowania oznacza automatyczną odmowę udzielenia kredytu. Warto więc, jeszcze przed złożeniem wniosku, upewnić się, że sytuacja taka nie ma miejsca w naszym przypadku.
Tu ważna uwagą – opóźnień takich możemy nie być nawet świadomi, niekiedy powstają one bowiem w wyniku nieterminowej realizacji przelewu przez bank (gdy data jego wykonania wypada w dzień wolny od pracy, następuje zwykle przesunięcie płatności na następny dzień roboczy; umowy kredytowe natomiast najczęściej jasno stwierdzają, że datą zapłaty raty jest dzień, w którym odpowiednia kwota wpływa na wyszczególniony w tym dokumencie numer rachunku).
Czy powiedzieliśmy bankowcom o wszystkich naszych zobowiązaniach?
Niekiedy osoba, która ma czysty BIK, odmowę kredytu otrzymuje z powodu braku zdolności pożyczkowej. Sytuacja taka ma miejsce najczęściej wówczas, gdy w wywiadzie kredytowym nie zostaną ujawnione wszystkie aktualnie spłacane raty i zobowiązania finansowe.
Warto pamiętać, że karty kredytowe i linie pożyczkowe (lub przyznane debety) nawet gdy nie są wykorzystane, rzutują na naszą zdolność pożyczkową.
Czysty BIK – odmowa kredytu. Inne możliwe przyczyny negatywnej decyzji banku
Przyczyną odmowy przyznania kredytu może być również:
- nieakceptowane źródło dochodu (w wielu instytucjach uważa się za takowe umowę o dzieło, rentę socjalną czy umowę o pracę tymczasową; nie ma przy tym żelaznych reguł – wszystko zależy od wewnętrznej polityki banku);
- duża ilość wniosków kredytowych i związanych z nimi zapytań do BIK złożonych w ostatnim czasie (jest to postrzegane przez bankowych analityków jako czynnik podwyższonego ryzyka);
- niska ocena wniosku (tzw. scoring) lub ocena punktowa BIK.
Czysty BIK i odmowa kredytu – jak sprawdzić, co było powodem?
Teoretycznie bank powinien poinformować klienta o przyczynach odrzucenia wniosku kredytowego – wynika to bezpośrednio z zapisów ustawy Prawo Bankowe, a konkretnie – z jej artykułu 70a (treść całości wspomnianej ustawy znaleźć można tutaj).
W praktyce jednak instytucje finansowe bardzo często ograniczają się do wyliczenia WSZYSTKICH możliwych przyczyn odrzucenia wniosku, bez podania jednej, konkretnej – tej która spowodowała odmowę.
Nie podoba się to organom nadzorującym sektor (głównie UKNF), ale działania w kierunku wprowadzenia zmian ograniczają się na razie do napomnień.
Co można więc zrobić w tej sytuacji?
Czysty BIK – odmowa kredytu: poproś o wyjaśnienia
Pierwszym krokiem powinna być prośba o wyjaśnienie decyzji – można bezpośrednio porozmawiać o tym z doradcą w banku, można też złożyć oficjalny dokument (jednak w tym drugim wypadku odpowiedź będzie zapewne dość enigmatyczna).
Sprawdź raporty BIK, BIG, ERIF i KRD
Jeżeli otrzymamy informację, zgodnie z którą powodem negatywnej decyzji jest zapis widniejący w jednej ze wspomnianych baz danych, powinniśmy samodzielnie to sprawdzić. Może figurują tam niespłacone zobowiązania, o których dawno zapomnieliśmy? Może w momencie składania wniosku w BIK widniało minimalne przeterminowanie aktualnie spłacanej pożyczki? A może jesteśmy współkredytobiorcami w zobowiązaniu, które faktycznie spłaca ktoś inny (rzutuje to na zdolność kredytową)?
Jeżeli wiesz, że masz całkiem pusty BIK i możesz poczekać – zbuduj historię kredytową
Każde zaciągnięte i poprawnie spłacone zobowiązanie buduje naszą historię w BIK. Osoby, które mają zamiar zaciągnąć pokaźny kredyt, powinny wcześniej pomyśleć np.:
- o zakupie na raty sprzętu AGD lub RTV – pożyczki udzielane na ten cel w sklepach są zwykle darmowe (ich koszt jest wliczony w cenę produktu);
- o niewielkiej pożyczce na bieżące potrzeby;
- o skorzystaniu z systemu odroczonych płatności – zwykle małe zakupy przeprowadzane w ten sposób nie są obarczone dodatkowymi kosztami, a widać je w BIK (choć trzeba zaznaczyć, że ten sposób pomaga raczej utrzymać już zbudowaną historię niż ją stworzyć).
Czysty BIK – odmowa udzielenia kredytu: spróbuj w innej instytucji
W przypadku szerokiego grona osób mających czysty BIK odmowa kredytu jest spowodowana wewnętrzną oceną banku (scoringiem). Ujmując rzecz najprościej – instytucja finansowa uznaje, że klient, który składa wniosek o finansowanie, nie zasługuje na zaufanie ze względu na swoje cechy: wiek, zawód, wykształcenie czy stan cywilny.
Problem ten można rozwiązać, wnioskując o kredyt w innym, mniej wymagającym banku. Można też pofatygować się do SKOK-u – niektóre z tych instytucji (zwłaszcza te mniejsze) mają bardziej przyjazne systemy oceny potencjalnych kredytobiorców. Osoby, które nie wiedzą czym jest SKOK, znajdą wyjaśnienie w naszym artykule SKOK – czym jest? Co warto wiedzieć o tej instytucji finansowej?, szczegółowo opisującym funkcjonowanie organizacji tego typu.
Czysty BIK – odmowa kredytu z powodu zbyt dużej liczby zapytań. Co zrobić w tej sytuacji?
O ile usunięcie z BIK negatywnych informacji o spłacanych zobowiązaniach jest bardzo trudne, o tyle stosunkowo łatwo można usunąć z tej bazy dane o zapytaniach. W tym celu należy skontaktować się z instytucją, w której składaliśmy wniosek i złożyć pisemny wniosek o usunięcie danych. Zapytanie powinno również samoczynnie zniknąć po 30 dniach od złożenia.
Uwaga: duża liczba zapytań może również obniżyć scoring BIK (nie należy mylić go ze scoringiem wewnątrzbankowym), warto więc zachować umiar: za bezpieczny poziom uznaje się 3-4 zapytania na miesiąc i 5-6 w kwartale.
