Wszystko wskazuje na to, że SKOK-i lata świetności mają już za sobą. Nie oznacza to jednak, że zniknęły z rynku: w dalszym ciągu można korzystać z ich usług. Czy warto?
Czym jest SKOK?
SKOK to nazwa typu instytucji finansowej (nie konkretnego podmiotu gospodarczego) – organizacji działającej na podstawie regulacji Ustawy o Spółdzielczych Kasach Oszczędnościowo-Kredytowych.
Obecnie w Polsce funkcjonuje kilkadziesiąt SKOK-ów. Największym z nich jest Kasa Stefczyka, posiadająca kilkaset placówek w całym kraju; w skład systemu SKOK wchodzą jednak również podmioty znacznie mniejsze – niektóre spośród nich mają tylko kilka oddziałów.
Z jakich usług mogą korzystać klienci Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej?
W SKOK-u można zaciągnąć pożyczkę, otworzyć lokatę, założyć konto oszczędnościowo-rozliczeniowe lub wykupić ubezpieczenie. Zasadniczo zakres usług nie różni się więc od tego, z którym spotkamy się w klasycznym banku.
Nietypowe jest natomiast to, że aby skorzystać z większości spośród oferowanych tu produktów, musimy stać się współwłaścicielem SKOK-u.
Jak zostać członkiem SKOK-u?
Aby zostać członkiem SKOK-u trzeba podpisać kilka formularzy. Należy też wpłacić wpisowe, wkład członkowski i wykupić minimum jeden udział (wysokość kwot, jakie trzeba na to przeznaczyć, zależy od statutu konkretnej Kasy).
To jeszcze nie koniec – trzeba też odprowadzać comiesięczne składki na IKS (Indywidualne Konto Składkowe). Dobra wiadomość: składki te nie są opłatami – IKS to konto oszczędnościowe. Nasze środki można będzie więc z niego kiedyś wypłacić: część zostanie odmrożona w określonym terminie, resztę odbierzemy, jeżeli któregoś dnia zdecydujemy się opuścić SKOK. W ostatniej z wymienionych sytuacji możemy liczyć również na zwrot udziału i wkładów członkowskich (z drobnym wyjątkiem – powiemy o nim w rozdziale „Na co zwrócić uwagę przy korzystaniu z usług SKOK?”). Nie otrzymamy natomiast nigdy zwrotu wpisowego.
UWAGA: Aby starać się o kredyt w SKOK-u nie trzeba (najczęściej) niczego wpłacać z góry. Koszty zapisu zostaną pobrane dopiero wówczas, gdy zapadnie pozytywna decyzja kredytowa, a klient zdecyduje się na podpisanie umowy.
SKOK jako spółdzielnia
Wszystkie te dziwne obowiązki wynikają z prostego faktu: Kasy – w odróżnieniu od banków spółdzielczych – obsługują tylko swoich członków.
Ciekawych faktów, związanych z zapisami, regulującymi funkcjonowanie SKOK-ów, jest więcej. Przykładowo:
- Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe nie obsługują niektórych typów przedsiębiorstw – członkiem (a więc i klientem) SKOK-u nie może na przykład zostać spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością; może być nim natomiast np. związek zawodowy lub wspólnota mieszkaniowa.
- Pomiędzy członkami SKOK musi występować więź o charakterze zawodowym lub organizacyjnym. W praktyce może okazać się więc, że przy próbie skorzystania z usług SKOK-u zostaniemy poproszeni o przystąpienie do jakiegoś stowarzyszenia (np. SKEF), które wytworzy taką więź. Dziwne, ale prawdziwe.
- SKOK-i nie wypłacają swoim zwykłym członkom zysków. Mogą się nimi natomiast dzielić z właścicielami udziałów inwestorskich (czyli takich, których posiadanie nie wiąże się z nabyciem członkostwa). Udziały takie może wykupić jedynie osoba prawna.
Powiedzmy sobie jednak szczerze – większość osób, trafiających do SKOK jako klienci, zainteresowanych jest przede wszystkim korzystaniem z typowych produktów finansowych. Jak wygląda ich oferta w SKOK-ach?
Lokata w SKOK-u – czy to dobry pomysł?
Osoby, które chcą ulokować swoje środki w SKOK-u, mogą liczyć na całkiem przyzwoite oprocentowanie. Pewnym mankamentem mogą być jednak wspomniane wyżej obowiązki, związane z koniecznością przystąpienia do spółdzielni – trzeba na przykład liczyć się z koniecznością zamrożenia na dłuższy okres kwoty odpowiadającej wartości udziału i wkładu. Warto więc – jeszcze przed podjęciem decyzji – dokładnie skalkulować opłacalność całego przedsięwzięcia.
Nie można natomiast w żaden sposób przyczepić się do bezpieczeństwa środków – SKOK-om gwarancji udziela BFG, na takich samych zresztą warunkach jak bankom: do kwoty 100 tys. Euro (a w zasadzie do jej równowartości w złotówkach).
Uwaga: gwarancjami tymi nie są objęte udziały. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w naszym artykule o BFG.
Pożyczka lub kredyt w SKOK – czy warto?
W SKOK-u można też zaciągnąć kredyt lub pożyczkę. Warto przy tym wiedzieć, że Kasy – chociaż objęte kuratelą Komisji Nadzoru Finansowego – uchodzą za bardziej liberalne od banków.
Oczywiście nie każdy może liczyć na kredyt w SKOK. Nie dostanie go na pewno osoba, która ma obecnie przeterminowane raty, ani też taka, której komornik zajął konto. Kasy nie udzielają też co do zasady kredytów osobom bez zdolności kredytowej – pod tym względem SKOK-i bardzo przypominają banki.
Można więc zapytać – na czym polega ten ich liberalizm? Najprostszą odpowiedzią będzie: na rozsądnym podejściu do podejmowania decyzji.
Jeżeli nabroiłeś w przeszłości i Twój BIK nie jest idealny – jeden ze SKOK-ów może dać Ci szansę (oczywiście może też zażyczyć sobie przy tym dodatkowego zabezpieczenia, na przykład poręczenia).
Kasy w mniejszym stopniu polegają też na rozwiązaniach zautomatyzowanych i scoringu, a w większym – na „ręcznej” pracy analityków.
Inne produkty finansowe, dostępne w SKOK-ach
W SKOK-u można też skorzystać z szeregu innych usług finansowych. Poniżej omówimy dwie najważniejsze ich grupy.
Konta osobiste
SKOK-i, podobnie jak banki, starają się związać ze sobą klientów. Najprostszą drogą do tego jest prowadzenie ich ROR-ów.
Oferowane przez SKOK-i konta mają taką samą jak w przypadku banków funkcjonalność: mogą na nie wpływać środki pieniężne, możemy korzystać z bankowości elektronicznej (przez system eskok) i płacić kartami (zwykle systemu VISA).
Podstawową różnicą pomiędzy ROR-em w banku i SKOK-u jest fakt, że aby skorzystać z tego drugiego musimy najczęściej pokryć z góry koszty członkostwa w spółdzielni. Nie zawsze jest to opłacalne.
Ubezpieczenia na życie i ubezpieczenia majątkowe
W SKOK-u możemy też skorzystać z ubezpieczeń powiązanych z Kasami kapitałowo i organizacyjnie firm: Saltus TUW i Saltus TU Życie.
Firma Saltus działała kiedyś pod marką SKOK Ubezpieczenia. W którymś momencie uznano, że pierwszy jej człon źle się kojarzy i zmieniono całą nazwę.
Dobra wiadomość: z niektórych produktów ubezpieczeniowych Saltusa można skorzystać bez konieczności zapisywania się do spółdzielni – SKOK-i, oferując je, działają jako pośrednik.
Na co zwrócić uwagę przy korzystaniu z usług SKOK-ów?
Dzięki staraniom speców od marketingu i sprzedaży korzystanie z usług każdej praktycznie instytucji finansowej przypomina obecnie spacer po polu minowym. Dotyczy to – niestety – również SKOK-ów. Na co zwrócić szczególną uwagę podczas kontaktów z nimi?
Łatwo wejść, trudniej wyjść
Zapis do jednego ze SKOK-ów – mimo związanej z tym potwornej liczby formularzy – nie zajmie nam zbyt wiele czasu. Gorzej będzie z wypisaniem się z niego. Jak wygląda ono w praktyce?
Jak wypisać się ze SKOK – poradnik
- Krok 1. Zgłaszamy chęć wystąpienia ze spółdzielni i wypełniamy stosowny formularz.
- Krok 2. Czekamy do końca okresu wypowiedzenia – w SKOK Stefczyka wynosi on np. 3 miesiące. Ważne: okres ten liczony jest od pierwszego dnia następnego miesiąca kalendarzowego; jeżeli więc np. złożymy oświadczenie 2 lipca, nasze członkostwo ustanie 1 listopada.
- Krok 3. Kiedy nie jesteśmy już członkami spółdzielni, wypłacamy wkład i składki członkowskie. Ale to nie koniec.
- Krok 4. Wypłacamy udział (lub udziały). Możemy to zrobić dopiero wówczas, gdy zatwierdzone będzie sprawozdanie finansowe za ostatni rok, w którym byliśmy członkami Kasy.
Przykład: Składamy wypowiedzenie w październiku 2023. W tej sytuacji przestaniemy być członkiem w lutym 2024 roku, udział dostaniemy natomiast po zatwierdzeniu sprawozdania za rok 2024, czyli w roku 2025.
Odpowiedzialność za straty
Członek zwykłej spółdzielni odpowiada za jej straty do wysokości wniesionego udziału (Prawo spółdzielcze, artykuł 19, paragraf 2).
Wkłady członkowskie w Kasach Spółdzielczych nie są jednak zwykle zbyt wysokie. Czy jest się czego bać?
Tak. Statut SKOK-u może przewidywać odpowiedzialność członka w wysokości podwójnej kwoty wniesionych udziałów. Warto o tym pamiętać, szczególnie wówczas, gdy doradca zaproponuje wykupienie większej ich ilości.
SKOK-i w pytaniach i odpowiedziach
Czy lokowanie pieniędzy w SKOK-ach jest bezpieczne?
Tak, w mniej więcej takim samym stopniu, co w bankach. Oczywiście warto zachować ostrożność i pilnować, by suma, ulokowana w takiej instytucji (czyli w jednym, konkretnym banku lub SKOK-u), nie przekroczyła gwarantowanej przez BFG kwoty (równowartości stu tysięcy Euro).
Do kogo należą SKOK-i?
SKOK-i są własnością swoich członków (klientów), nie ma więc w nich jednego właściciela, którego można by wskazać palcem. Nie są też one własnością obcego kapitału.
Co się stanie, gdy Kasa, w której miałem/miałam lokatę, ogłosi upadłość?
Środki gwarantowane przez BFG zostaną wypłacone. Nie zostaną natomiast niemal na pewno wypłacone udziały.
Co się stanie, gdy Kasa, w której miałem/miałam kredyt, ogłosi upadłość?
Zmieni się co najwyżej numer konta, kredyt nadal trzeba będzie spłacać.
